علل و درمان شست مکیدن در بچه‌ها

چگونه شست مکیدن را متوقف کنیم؟ 

وقتی دخترتان کوچکتر بود رفتار او با نمک بود اما حالا که او به سن کودکستان رسیده ، اینکه دایم شستش را در دهانش می‌گذارد باعث نگرانی شما شده است. هر گاه به‌همراه او در مکان‌های عمومی حضور می‌‌یابید نگران این هستید که همسایگان در مورد او چه فکری می‌کنند و یا اینکه همسالان او در مدرسه چه می‌گویند.    

شما تنها نیستید: متخصصان کودک تخمین می‌زنند که چیزی نزدیک به 18 درصد بچه‌ها بین سنین دو تا شش سالگی معمولاً شستشان را می‌مکند. چرا آنها شروع به این کار می‌کنند؟ به دلایل زیادی اشاره شده ولی بیشتر متخصصان توافق دارند که شست مکیدن باعث احساس آرامش و  امنیت در کودک می‌شود.

متخصصان پی برده‌اند که این پدیده  فقط در فرهنگ‌های غربی و در جوامع صنعتی که کودکان در سالهای ابتدایی معمولاً اوقات خودشان را جدا از مادرشان می‌گذرانند ، رخ می‌دهد. پدیده شست مکیدن در جوامعی که مادران تمایل به نگهداری فرزندشان برای مدت طولانی تر دارند و یا در سالهای ابتدایی رشد تماس فیزیکی بیشتری با فرزندشان دارند، عمومیت ندارد. 

همانطور که در ادامه این مقاله خواهید خواند ، بیشتر متخصصان به والدین توصیه می‌کنند که از هرگونه تلاشی برای متوقف ساختن مکیدن شست قبل از آنکه کودک آمادگی لازم را برای ترک این عادت از خود نشان دهد ،خودداری نمایند.

چنانچه فرزند شما به این آمادگی رسیده ، توصیه‌های عمومی زیر را مطالعه کنید اما اگر هنوز به این نقطه نرسیده ، بهتر است در خصوص مشکلتان با دوست یا همسرتان صحبت کرده  و برای هر گونه مداخله‌ای جدی در این زمینه یکی دو سال دیگر صبر کنید.    

اجازه دهید فرزندتان خودش درباره مشکلش تصمیم بگیرد. اگر متخصصان کودک پیامی در خصوص مکیدن شست برای ما داشته باشند این است که : بهترین راه برای ادامه مکیدن شست توسط کودک این است که از او بخواهیم که این کار را  انجام ندهد. روش بهتر این است که منتظر بمانیم تا کودک خودش دلیلی برای پایان دادن این رفتار پیدا کند مثلاً در مدرسه مکیدن شست او باعث اذیت و آزارش شود و اجازه دهیم که او خودش این مسئله را مطرح نماید. متخصصان بر این عقیده‌اند که زمانیکه کودک خودش آماده باشد احتمال بیشتری وجود دارد که مشکل حل شود تا زمانیکه بصورت مستقیم و با فشار او را وادار به ترک این عادت کنیم.    

از سیستم پاداش استفاده کنید. بعضی اوقات متخصصان برای کمک به کودک برای ترک مکیدن شست ، نوعی بازی بر اساس سیستم پاداش دهی را پیشنهاد می‌کنند. یک عدد تقویم تهیه و آن را روی درب یخچال بچسبانید. هر روزی که مکیدن شست در کودک را مشاهده نکردید ، می‌توانید در آن روز بر روی تقویم نصب شده یک برچسب صورتک خندان بچسبانید. در پایان یک دوره زمانی مشخص، مثلاً یک ماه ، شما می‌توانید پاداش یا جایزه‌ای مناسب مثل یک اسباب بازی یا یک وعده شام در رستوران مورد علاقه کودکتان در نظر بگیرید.  

استفاده از روش درمانی سخت تر. با روش‌های خلاف روانشناسی چطورید؟ به کودکی که شستش را می‌مکد توجه کنید ، آیا علاقه‌ای به مکیدن سایر انگشتانش دارد. چرا آنها را نمی‌مکد؟ زمان سنجی به او داده و  برای او توضیح دهید که این مهم است که او همه‌ی انگشتانش را برای مدتی یکسان بمکد. اغلب ، خستگی کودک در ادامه این مراحل باعث ترک مکیدن شست او بهمراه سایر انگشتان می‌گردد. تنها ایراد این روش این است که چون این شیوه معمولاً توسط والدین اجرا می‌شود و از طرفی کودکان هم متوجه خواست والدینشان هستند (توقف مکیدن همه انگشتان) بیشتر احتمال دارد که گول این روش را نخورند. لذا چنانچه احتمال وقوع چنین وضعیتی را می‌دهید، استفاده از یک متخصص یا دوست نزدیک می‌تواند شما را در این امر یاری رساند.    

امکان مکیدن شست هنگام تنهایی را در اختیار  کودک قرار دهید.  

هر گاه  کودک در مقابل شما از مکیدن شستش خود داری نمود ، نشانه‌ی این است که تلاشهای شما در این امر موفقیت آمیز بوده است. در اختیار قرار دادن فرصت نسبتاً  کوتاهی به کودک برای اینکه بتواند شستش را بمکد نبایستی شما را نگران کند ، زیرا این فرصت کوتاه آنقدر طولانی نیست که بتواند برای او مشکلات عدیده‌ای ایجاد کند.   

هرگز از تقویت منفی استفاده نکنید. اگر کودک دچار لغزشی شد ممکن است شما به شیوه‌ای مخرب به سمت استفاده از سیستم پاداش دهی منفی مثل چسباندن برچسب صورتک غمگین بر روی تقویم، روی آورید. شکست شیوه‌ی ناخوشایندی برای دایمی کردن رفتار است.  

از محلول یادآور استفاده کنید. گرچه برخی پزشکان استفاده از این شیوه را ظالمانه می دانند، اما برخی دیگر استفاده از محلولهای  بد مزه بر روی انگشت کودک برای بر حذر داشتن او از گذاشتن شست در دهانش را توصیه می‌کنند. در هرحال این شیوه نبایستی بعنوان یک تنبیه مورد استفاده قرار گیرد بلکه بهتر آن است که با تأکید بر جنبه مثبت آن ، یعنی از طریق گفتگو با کودک در خصوص اینکه استفاده از محلول باعث یادآوری هدف اصلی (احتراز از شست مکیدن)می‌گردد ، از این شیوه استفاده شود.  

از موقعیت‌ راحت شروع ، سپس با سایر موقعیتها ادامه دهید. در ابتدا شما ممکن است از کودک بخواهید که از مکیدن شستش در مکانهای عمومی یا اوقات دیگری که او بیشتر احتمال دارد این کار را انجام دهد، اجتناب کند. بعد شما می‌توانید سراغ سایر موقعیتهایی بروید که بیشتر جنبه درونی داشته باشد مثل هنگام خواب. چنانچه کودک بتواند در موقعیتهای چالش انگیز بیشتری مکیدن شست خود را  کنترل نماید، ممکن است شما پاداشی دو برابر برای او در نظر بگیرید.  

فریاد نزنید. هر چند ممکن است شما از بازگشت مجدد رفتار شست مکیدن فرزندتان دچار ناکامی شوید، ولی هرگز او را تنبیه نکرده یا سر او فریاد نکشید.در صورت بروز چنین رفتارهایی ، شما فقط او  را عصبی ‌تر و نگران ‌تر کرده و چه بسا باعث شست مکیدن بیشتر در او شوید.  

برای حصول نتیجه صبور باشید. آیا می دانید برای بیشتر بچه‌های چهار ، پنج یا شش ساله‌ای که شستشان را می مکند چه اتفاقی می‌افتد؟ آنها این رفتارشان را ترک می‌کنند. والدین اغلب متوجه می‌شوند که با گذشت هر سال از سن کودک او کمتر درگیر عادت خود می‌شود ، بطور مثل شاید فقط در زمانی معین مثلاً وقتی‌ خسته است یا زمانیکه تلویزیون تماشا می‌کند ، شستش را می‌مکد. متخصصان کودک بیان می‌دارند که اکثر کودکان تا سن شش یا هفت سالگی بواسطه فشار همسالان (مسخره شدن توسط دوستان و یا همکلاسی‌ها) عادت مکیدن شست خود را ترک می‌کنند.    

 چقدر شست مکیدن جدی است؟ آیا شست مکیدن می‌تواند نشانه وجود مشکلات نگران کننده تری باشد؟ برای آگاهی از توصیه‌های بیشتر بخش بعدی را مطالعه کنید. 

ادامه دارد... 

 ترجمه: مدیر وبلاگ